Vấn đề bảo mật và quyền riêng tư trong thời đại AI

Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang đem lại nhiều tiện ích cho cuộc sống nhưng cũng khiến các vấn đề về bảo mật và quyền riêng tư cá nhân trở nên phức tạp hơn. Đây là một trong những cảnh báo quan trọng cần lưu tâm đối với AI.

AI gia tăng nguy cơ đánh cắp danh tính

Theo báo cáo của Symantec, số vụ đánh cắp danh tính tăng vọt lên 60% trong năm 2020, lên tới 1,1 triệu vụ. AI được cho là một trong những nguyên nhân chính khiến loại tội phạm này gia tăng.

• AI giúp tạo ra các tin nhắn, email, cuộc gọi giả mạo rất thật, qua mặt người dùng.
• AI có thể phân tích hành vi và dữ liệu cá nhân để đoán mật khẩu, câu hỏi bảo mật của nạn nhân.
• Các camera AI có thể nhận diện khuôn mặt và theo dõi di chuyển của cá nhân mà không cần sự đồng ý.

Thiết bị thông minh đe dọa quyền riêng tư

Theo Avast, 89% thiết bị thông minh như cửa khóa, camera giám sát… dễ bị tấn công mạng, khai thác thông tin người dùng.

• 61% người dùng lo ngại về bảo mật camera, loa thông minh trong nhà.
• 57% lo sợ tin tặc có thể đột nhập vào thiết bị gia dụng thông minh.
• 49% lo lắng microphone trên các thiết bị có thể bị khai thác để theo dõi cuộc sống riêng tư.

AI gây khó khăn cho việc ẩn danh trực tuyến

• AI có thể phân tích hành vi người dùng để nhận diện danh tính thực, ngay cả khi họ sử dụng tài khoản ẩn danh.
• Chỉ cần ít thông tin ngữ cảnh, AI đã có thể ghép nối các hoạt động trực tuyến của một người và phát hiện danh tính thật của họ.

Theo thống kê trên trang web Anonymity, chỉ cần kết hợp 3-4 thông tin như tuổi, giới tính, địa điểm…, AI đã có xác suất cao truy ra danh tính người dùng ẩn danh.

Giải pháp bảo vệ quyền riêng tư trước AI

Để bảo vệ quyền riêng tư cá nhân trước sự phát triển mạnh mẽ của AI, chúng ta cần có các giải pháp sau:

Hoàn thiện pháp luật về bảo mật dữ liệu

Chính phủ các nước cần sớm ban hành luật riêng về bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư trước AI. Các công ty vi phạm cần bị xử lý nghiêm khắc.

Định hướng đúng đắn việc phát triển và ứng dụng AI

Cần khuyến khích sử dụng AI vì lợi ích xã hội, đồng thời hạn chế các ứng dụng tiềm ẩn nguy cơ lạm dụng quyền riêng tư cá nhân.

Tăng cường bảo mật cho các thiết bị thông minh

Các nhà sản xuất thiết bị IoT cần chú trọng nâng cao tính bảo mật ngay từ khâu thiết kế sản phẩm. Người dùng cũng nên thường xuyên cập nhật phần mềm và đổi mật khẩu thiết bị.

Giáo dục người dùng về bảo mật dữ liệu

Nâng cao nhận thức và hướng dẫn người dùng cách bảo vệ dữ liệu cá nhân, sử dụng mạng xã hội, thiết bị thông minh để hạn chế rủi ro bị đánh cắp thông tin.

Như vậy, để đối phó với thách thức từ AI đối với quyền riêng tư, cần có sự chuẩn bị và hành động quyết liệt, đồng bộ từ phía cơ quan quản lý, doanh nghiệp công nghệ và người dùng. Chúng ta cần cân bằng giữa tận dụng những lợi ích của AI với việc bảo vệ các giá trị cơ bản về quyền con người. Chỉ khi AI được phát triển dựa trên nền tảng đạo đức và pháp lý vững chắc, nhân loại mới có thể hưởng lợi từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 này.